CÁC THUỐC VẬN MẠCH

Gồm:
- Các thuốc kích thích thụ cảm thể giao cảm alpha:
+ Các hormon tự nhiên: adrenalin, noradrenalin
+ Các chất giống giao cảm alpha: metaraminol
- Các thuốc kích thích thụ cảm thể beta giao cảm: isoprenalin, dopamin, dobutamin

1. Các hormon tự nhiên
Một vài nét về hệ adrenergic
Hệ thần kinh thực vật được chia thành hai hệ: hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm.
Hệ thần kinh thực vật có các chất dẫn truyền chứa ở các tận cùng của các sợi giao cảm và phó giao cảm. Các sợi có tận cùng chứa acetylcholin được gọi là sợi cholinergic, các sợi có tận cùng chứa noradrenalin được gọi là sợi adrenergic.

Phần lớn chất dẫn truyền ở tận cùng sợi giao cảm hậu hạch là noradrenalin. Riêng ở tuỷ thượng thận, được xem như một hạch giao cảm lớn, tiết ra cả noradrenalin và adrenalin. Noradrenalin sau đó dưới tác dụng của enzym phenyletthanolamin N-methyltransferase chuyển thành adrenalin.

Các receptor. Các cấu trúc nằm ở màng sau synap tiếp nhận các chất dẫn truyền được gọi là các receptor. Receptor tiếp nhận noradrenalin hay adrenalin được gọi là adrenoreceptor. Có hai loại adrenoreceptor: alpha-receptor và beta-receptor. beta-receptor lại được chia thành beta1-receptor và beta2-receptor. alpha-receptor có ở tế bào cơ trơn mạch máu ngoại vi, mạch máu các cơ quan nội tạng và mạch máu não. beta1-receptor có ở cơ tim, nút xoang, nút nhĩ thất. beta2-receptor có ở cơ trơn thành mạch vành, mạch máu cơ vân, cơ Reissessen ở phế quản, cơ suôn sẻ thành ống tiêu hoá, cơ trơn tuột tử cung, bàng quang.

alpha-receptor chỉ kết hợp với noradrenalin, còn adrenalin được kết hợp với cả ba loại receptor alpha, beta 1 và beta 2. Hiệu qủa được gây ra lúc noradrenalin và adrenalin kết hợp với các alpha-receptor là gây co mạch máu ở ngoại vi và các cơ quan nội tạng.

Hiệu quả được gây ra khi adrenalin kết hợp với các beta1-receptor là nâng cao co bóp cơ tim, nâng cao dẫn truyền ở nút xoang và nút nhĩ thất, còn hiệu quả được gây ra khi adrenalin kết hợp với các beta1-receptor là nâng cao co bóp cơ tim, nâng cao dẫn truyền ở nút xoang và nút nhĩ thất, còn hiệu quả được gây ra khi adrenalin kết hợp với beta2-receptor là giãn mạch vành, mạch máu ở cơ vân, giãn cơ Reissessen ở phế quản và các cơ trơn ở thành ống tiêu hoá, thành tử cung, bàng quang.
1.1 Adrenalin
Adrenergic là hormon của tủy thượng thận, adrenalin được tiêu dùng dưới dạng chlorhydrat là 1 dung, dịch ko màu hoặc hơi vàng, ra ngòai không khí hoăc ánh sáng thì bị oxy hóa trở thành màu hồng, không mùi vịBiệt dược: Adrenalin, Epinephrin, ống tiêm 1mg

* Dược động học
- Mất hoạt tính theo đường uống, chỉ dùng qua đường tiêm hoặc dưới dạng khí dung
- Thời gian bán thải rất ngắn, vài phút do thuốc được chuyển hóa siêu nhanh

* Tính chất dược lý:
- Với tim: do kích thích các thụ cảm thể beta 1, thuốc làm cho nâng cao co bóp cơ tim, nâng cao tần số tim, tăng tính dẫn truyền, nâng cao tính kích thích(càng tăng tính kích thích lúc mang cường truất phế vị, đang sử dụng thuốc gây mê, hạ kali máu)
- Với mạch: mang liều thấp <> 0,02microgram/kg/phút kích thích thụ cảm thể alpha là chính yếu khiến co mạch ở các cơ vân, da, niêm mạc, phủ tạng, tăng sức cản ngoại vi gây nâng cao HA
- Với thận: liều rẻ khiến cho co tiểu động amchj đi buộc phải khiến cho tăng độ lọc cầu thận và nâng cao lợi tiểu, liều cao khiến co cả tiểu đm đến phải làm cho giảm độ lọc cầu thận
- Ngòai ra: gây giãn truất phế quản(tác dụng lên beta 2), nâng cao chuyển hóa glucid, lipid gây tăng glucose máu, tăng acid béo tự do trong máu, nâng cao chuyển hóa cơ bản, nâng cao mức tiêu dùng oxy ở tổ chức

* Tác dụng phụ:
- Do khiến nâng cao tính tự động và tính kích thích các tế bào cơ tim nên làm cho nhịp tim nhanh và dễ gây rối loạn nhịp tim
- Do co động mạch kéo dài(nếu tiêu dùng liên tục) với thể gây thiếu máu anựng cho 1 số vùng mẫn cảm như thận, những tạng khác
- Do co tĩnh mạch máu về tim rộng rãi hơn khiến nâng cao gánh thất nhất là thất trái, ko lợi khi đã với suy tim
- Trong bệnh mạch vành mức nâng cao sản xuất oxy ko bằng mức tiêu thụ do nâng cao công của cơ tim phải dễ xảy ra cơn đau thắt ngực
- Ức chế trương lực và nhu động các cơ dạ dày ruột khiến giãn những vòng cơ vòng
- Làm giãn đồng tử, lồi mắt(tác dụng alpha), giảm sức ép nội nhãn do giảm tiết thủy dịch(tác dụng beta) và nâng cao công đoạn lưu dẫn qua ống Schlemm (tác dụng alpha)

* Chỉ định và liều dùng
- Sốc phản vệ, dị ứng: adrenalin ức chế giải phóng histamin và mang tác dụng đối lập mang histamin; trường hợp sốc nhẹ và vừa, tiêm dưới da sâu 0,3-0,5mg adrenalin rồi cứ 15-30 phút tiêm lại cho tới khi ra khỏi sốc. Nếu sốc nặng tiêm dưới da sâu 1mg rồi vẫn dùng bơm tiêm điện đấy lấy máu tĩnh mạch tráng bơm tiêm và tiêm lại vào trong tĩnh mạch. Khi tim đập trở lại huyết áp đã có cần chuyển sang sử dụng dopamin, dobutamin sở hữu liều ưng ý để duy trì huyết áp
- Ngừng tim đột ngột: tiêm thẳng vào trong tim 1-2mg

* CCĐ:
- Rối loàn nhịp tim
- Suy mạch vành
- Bệnh cơ tim mang lấp
- Cường giáp, đái túa đường
- Không dùng cho nữ giới có thai

1. 2 Noradrenalin
Noradrenalin là chất tiền thân sinh lý của adrenalin được dự trữ trong những hạt ở đầu tận cộng các sợi tâm thần giao cảm hậu hạch ở tim
Dung dịch noradrenalin ko màu hoặc khá vàng để ra ngòai không khí và ánh sáng bị sẫm màu

* Biệt dược: Noradrenalin, Norepinephrin

* Dược động học
- Bị mất hoạt tính khi qua đường tiêu hóa buộc phải buộc phải tiêu dùng đường tiêm
- Thời gian bán thải rất ngắn vài phút cần nên dùng theo đường truyền tĩnh mạch liên tục

* Tính chất dược lý:
Noradrenalin liên quan chính yếu lên thụ thể giao cảm alpha, ảnh hưởng vừa phải lên thụ thể beta 1
- với hệ mạch: Gây co mạch vô cùng mạnh(gấp 1,5 lần adrenalin) đối có các mạch ở da, niêm mạc và những phủ tạng, làm nâng cao sức cản ngoại vi gây nâng cao HA
- Noradrenalin làm giãn mạch vành và làm nâng cao cung lượng mạch vàng; cung lượng thận bị giảm, cung lượng não và các tạng cũng giảm nhưng ít hơn
- Với tim: do kích thích thụ thể beta1: khiến cho tăng sức co bóp cơ tim(tuy khôn bằng adrenalin), tăng tần số tim, tăng tính dẫn truyền nhẹ, tăng tính kích thích nhất là lúc cơ tim bị tổn thương

* Tác dụng phụ:
- Do nâng cao tính tự động và tính kích thích các té bào cơ tim nên khiến nhịp tim nhanh và dễ gây loạn nhịp tim
- Do co mạch ngoại vi nhất là ở các chi nên dễ gây tím tái, lạnh những chi, ví như dùng kéo dài với thể gây loét, hoại tử tổ chức
Chỉ định
- áp huyết và cho phép dùng các biện pháp điều trị khác tiếp tục. Nhưng ví như dùng lâu dài se gây co mạch nhất là với thận do đó khi thấy HA đã được nâng lên thì chuyển sang tiêu dùng dopamin, dobutamin sớm

*CCĐ: giống adrenalin

* Liều
- Truyền tĩnh mạch 4mg trong 250ml dung dịch glucose 5%, liều 2-16microgram/phút, trong lúc truyền theo dõi HA ví như tiếp tục phải truyền vì HA chưa đạt bắt buộc thì ko cần keó dài > 6h để hạn chế các tác dụng phụ mà chuyển sang sử dụng dopamin, dobutamin
Không được tiêm dưới da hoặc bắp làm thịt vì gây co mạch kéo dài và khiến hoại tử tổ chức