1. Máy Siêu âm là gì?
Máy Siêu âm (Ultrasound/Sonography) – là một khoa học chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, ứng dụng rộng rãi trong y tế, cách tạo ảnh là sử dụng sóng siêu âm (sóng âm tần số cao) để xây dựng và tái hiện hình ảnh về cấu trúc bên trong cơ thể. Những hình ảnh này sản xuất thông tin sở hữu giá trị trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh. Do hình ảnh siêu âm được ghi nhận theo thời kì thực cần nó với thể cho thấy hình ảnh cấu trúc và sự di chuyển của các phòng ban bên trong cơ thể nói cả hình ảnh dòng máu đang chảy trong các mạch máu.
Máy Siêu âm dùng để làm cho gì?
Một ca vô cùng âm thai
Máy Siêu âm thường được dùng để :
- Khảo sát những bộ phận, cơ quan trong cơ thể : Ổ bụng tổng quát, Sản khoa, Tim mạch, Phụ khoa, Tiết niệu, Tiền liệt tuyến, Tuyến giáp, Tuyến vú, Các phòng ban nhỏ, Cơ xương khớp, Tinh hoàn …
- Siêu âm dẫn đường cho sinh thiết và tương trợ những công nghệ y học khác.
Nguyên lý hoạt động của máy siêu âm.
Máy Siêu âm điều trị dựa trên nền móng là nguyên lý định vị bằng sóng siêu âm (sonar)-một công nghệ sử dụng để phát hiện những vật thể dưới nước. Trong lúc rất âm, chưng sỹ dùng đầu dò (transducer) tỳ sát lên da, đầu dò mang chức năng vừa phát vừa thu sóng cực kỳ âm.
Khi rất âm, các tinh thể bên trong đầu dò phát ra các sóng rất âm truyền vào bên trong cơ thể. Các mô, xương và chất lỏng trong thân thể - 1 phần tiếp thụ hoặc truyền qua - 1 phần phản xạ lại sóng âm và quay ngược trở lại đầu dò. Đầu dò thu nạp sóng âm phản hồi, gửi những thông báo này tới bộ xử lý, sau lúc phân tách các tín hiệu phản hồi bằng những phần mềm và thuật toán xử lý ảnh, hài hòa các thông báo để xây dựng và tái tạo thành hình ảnh vô cùng âm mà chúng ta nhìn thấy trên màn hình.
2. Cơ sở vật lý của máy siêu âm
Cơ chế phát sóng âm: Sóng âm được tạo ra do chuyển đổi năng lượng từ điện thành những sóng phát ra từ các đầu dò, có cấu trúc cơ bản là gốm áp điện (piezo-electric). Sóng âm thanh chỉ truyền qua vật chất mà không truyền qua được chân không, vì không sở hữu hiện tượng rung.
Một trong những đặc điểm căn bản nhất là tần số sóng âm phụ thuộc vào bản chất của vật với độ rung khác nhau. Đơn vị đo tần số là Hertz, tức là số chu kỳ ngả nghiêng trong một giây.
- Bản chất của Siêu âm : là các sóng âm ngả nghiêng sở hữu tần số > 20.000Hz (20kHz). Trong lĩnh vực Y tế người ta tiêu dùng sóng âm sở hữu tần số từ 2 MHz đến 20 MHz (1 MHz = 10^9Hz) tùy theo yêu cầu thăm khám.
Tính chất của Siêu âm:
+ Sự suy giảm và hấp thu:
Trong môi trường với cấu trúc đồng nhất, sóng âm lan truyền theo đường thẳng, và bị mất năng lượng dần gọi là suy giảm. Sự suy giảm theo luật nghịch đạo của bình phương khoảng cách. Sự kết nạp quan trọng của năng lượng âm gặp vật chất tạo nhiệt. Tuy nhiên sự mất năng lượng trong rất âm không giống bức xạ tia X, vì ở đây còn có hiệu ứng quang quẻ từ hoặc hiệu ứng Compton. Vận tốc truyền sóng âm phụ thuộc vào độ cứng và tỷ trọng của môi trường vật chất xuyên qua, trong cơ thể người: mỡ 1450; nước 1480; mô mềm 1540; xương 4100 m/s.
+ Sự phản xạ hay phản hồi:
Trong môi trường có cấu trúc không đồng nhất, một phần sóng âm sẽ phản hồi ở mặt phẳng thẳng góc mang chùm sóng âm tạo bắt buộc âm dội hay âm vang (echo), phần còn lại sẽ lan truyền theo hướng của chùm sóng âm phát ra. Như vậy, ở đường rỡ ràng giới giữa hai môi trường có trở kháng âm (acoustic impedance), ký hiệu là Z, Z khác nhau tùy thuộc cấu trúc của vật chất đặc thù là số nguyên tử. Sóng phản hồi sẽ thu nạp bởi đầu dò, sau đó được xử lý trong máy và truyền ảnh lên màn hình (display), hoặc ghi lại trên phim, giấy in hoặc trên băng đĩa từ. Tất nhiên những sóng phản hồi không được thu nhận bởi đầu dò sẽ bị biến mất theo luật suy giảm.
+ Sự khúc xạ, nhiễu âm:
Khi chùm sóng đi qua mặt phẳng phân bí quyết có một góc nhỏ, chùm âm phát ra sẽ bị giật lùi 1 khoảng so sở hữu chùm âm đến còn gọi là nhiễu âm. Chính điều này sẽ tạo ra ảnh giả.
3. Phân loại máy siêu âm
Máy siêu âm được chia thành nhiều chủng mẫu khác nhau tùy vào hình dạng, công nghệ, khuôn khổ ứng dụng…
Theo dạng hình cấu trúc : máy siêu âm xe đẩy, máy cực kỳ âm xách tay(để bàn), máy vô cùng âm cầm tay.
Theo khoa học : Máy siêu âm đen trắng, máy siêu âm màu, máy siêu âm Doppler, máy rất âm 3D/4D...
Theo khuôn khổ ứng dụng : Máy rất âm tim mạch, máy rất âm tổng quát, máy siêu âm sản/phụ khoa…