Trong lĩnh vực y học hiện đại, tiệt trùng không chỉ đơn thuần là một thao tác kỹ thuật, mà còn là hàng rào giúp ngăn chặn vi khuẩn, virus và nha bào xâm nhập vào cơ thể người bệnh. Bất kỳ sai sót nào trong quy trình tiệt trùng cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như nhiễm trùng sau phẫu thuật, lây nhiễm chéo trong bệnh viện, thậm chí đe dọa tính mạng. Vậy tiệt trùng là gì? Có những phương pháp nào đang được áp dụng để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người bệnh? Hãy cùng Bảo Minh Medical khám phá đầy đủ trong bài viết dưới đây.
Tiệt trùng là gì?
Tiệt trùng (Sterilization) là quá trình tiêu diệt hoàn toàn tất cả các dạng vi sinh vật sống, bao gồm vi khuẩn, virus, nấm men, nấm mốc và bào tử vi khuẩn hiện diện trên bề mặt, trong dung dịch, trên dụng cụ, thiết bị y tế hoặc môi trường xung quanh. Đây là một quy trình bắt buộc và không thể thiếu trong thực hành y khoa nhằm đảm bảo mức độ vô trùng tuyệt đối trước khi sử dụng các vật tư, thiết bị y tế cho bệnh nhân.
Tìm hiểu thêm bài viết: Quy trình sử dụng nồi hấp tiệt trùng
Phân biệt tiệt trùng và thanh trùng
Mặc dù đều nhằm mục tiêu kiểm soát vi sinh vật, tiệt trùng và thanh trùng là hai khái niệm hoàn toàn khác biệt:
| Tiêu chí | Tiệt trùng | Thanh trùng |
| Mục tiêu | Loại bỏ hoàn toàn vi sinh vật | Giảm số lượng vi sinh vật |
| Ứng dụng chính | Y tế, dược phẩm, thiết bị phẫu thuật | Thực phẩm, đồ uống |
| Hiệu quả diệt khuẩn | Tuyệt đối | Tương đối |
| Đối tượng áp dụng | Thiết bị y tế, phòng mổ, phòng lab | Sữa, nước trái cây, thực phẩm chế biến |
Các phương pháp tiệt trùng phổ biến
Tùy thuộc vào loại dụng cụ, chất liệu và mục đích sử dụng, các cơ sở y tế sẽ lựa chọn phương pháp tiệt trùng khác nhau. Dưới đây là các phương pháp thường dùng trong y học hiện nay:
Tiệt trùng bằng hơi nước
Đây là phương pháp được đánh giá cao nhờ hiệu quả nhanh, chi phí hợp lý. Hơi nước bão hòa dưới áp suất cao sẽ làm biến tính các protein và enzyme của vi sinh vật, khiến chúng bị phân hủy hoàn toàn.
Tiệt trùng thường diễn ra trong nồi hấp tiệt trùng (autoclave) với nhiệt độ phổ biến từ 121°C đến 134°C, áp suất từ 1–2 bar, trong thời gian khoảng 15–30 phút tùy loại dụng cụ. Phương pháp này thích hợp với các vật tư y tế như dao mổ, kéo, băng vải, cao su và nhựa chịu nhiệt.
Các dòng nồi hấp hiện đại ngày nay còn được trang bị bơm chân không đa chu trình giúp loại bỏ hoàn toàn không khí trong buồng hấp nhằm đảm bảo hơi nước tiếp xúc đều khắp bề mặt thiết bị. Chức năng sấy khô tự động sau tiệt trùng giúp dụng cụ khô nhanh, tiện lợi cho việc đóng gói và bảo quản vô khuẩn.
Hiện nay, Bảo Minh Medical đang phân phối nhiều dòng nồi hấp tiệt trùng hơi nước tiên tiến, trang bị sấy nhiệt tự động cùng khả năng điều khiển chính xác nhiệt độ, áp suất và thời gian tiệt trùng. Thiết bị được thiết kế tối ưu cho nhiều quy mô sử dụng, từ phòng khám đến bệnh viện tuyến trung ương, đạt chuẩn ISO quốc tế và được Bộ Y tế cấp phép lưu hành.
Tiệt trùng bằng khí Ethylene Oxide (EO)
Phương pháp này sử dụng khí EO có khả năng xâm nhập sâu và phá hủy cấu trúc ADN của vi sinh vật kể cả ở nhiệt độ thấp (37°C – 55°C). Nhờ đặc tính phân tử nhỏ và độ bay hơi cao, khí EO có thể dễ dàng xuyên thấu và thẩm thấu qua nhiều loại vật liệu như: nhựa, thiết bị điện tử, dây nội soi, hoặc vật tư y tế đóng gói sẵn.
Toàn bộ quá trình diễn ra trong buồng kín, yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt về nồng độ khí, độ ẩm và thời gian tiếp xúc (thường từ 2–8 giờ). Sau khi tiệt trùng, sản phẩm cần được khử khí cẩn thận để loại bỏ tồn dư EO do khí này có độc tính cao và dễ cháy nổ.
Đặc biệt, tại Bảo Minh Medical hiện đang phân phối nhiều dòng máy tiệt trùng bằng khí EO tối ưu cho các cơ sở y tế cần xử lý vật liệu đặc biệt:
Tiệt trùng bằng nhiệt khô
Tiệt trùng khô hoạt động trên nguyên lý oxy hóa tế bào thông qua luồng không khí nóng khô ở nhiệt độ từ 150°C đến 180°C trong thời gian từ 60 phút đến vài giờ. Phương pháp này thường được áp dụng cho những dụng cụ không thể tiếp xúc với hơi nước như lọ thủy tinh, dầu, bột khô hoặc kim loại đặc biệt.
Ưu điểm của tiệt trùng khô là không gây ăn mòn dụng cụ, ít ảnh hưởng đến môi trường, thiết bị đơn giản. Tuy nhiên, phương pháp này không phù hợp với các vật liệu chịu nhiệt kém và thời gian xử lý thường dài hơn so với hấp hơi nước.
Tiệt trùng bằng tia gamma
Đây là phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa năng lượng cao (thường từ nguồn Cobalt-60) để phá hủy ADN của vi sinh vật. Tia gamma có khả năng xuyên sâu qua vật liệu, kể cả khi đã đóng gói, giúp tiệt trùng hiệu quả các thiết bị y tế như chỉ khâu tự tiêu, catheter, băng gạc hoặc sản phẩm sản xuất theo lô lớn.
Phương pháp này có độ chính xác cao, phù hợp cho công nghiệp y tế và nhà máy lớn. Tuy nhiên, chi phí đầu tư hệ thống và yêu cầu an toàn bức xạ khiến nó không phổ biến tại các cơ sở y tế thông thường.
Tiệt trùng bằng plasma nhiệt độ thấp
Plasma là trạng thái ion hóa của khí, được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn, virus và nha bào thông qua các gốc tự do có hoạt tính cao. Quá trình này diễn ra ở nhiệt độ thấp (45°C – 55°C) nên rất thích hợp với các dụng cụ như: dụng cụ nội soi, dao mổ điện, kìm nội soi, đầu đốt laser,…
Plasma sử dụng hydrogen peroxide làm chất tạo plasma, có thể phân hủy thành nước và oxy sau khi xử lý nên rất thân thiện với môi trường. Nhược điểm của phương pháp này là chi phí thiết bị cao và thể tích buồng tiệt trùng thường nhỏ.
Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp tiệt trùng tiên tiến, tiết kiệm không gian và tối ưu hiệu quả, máy tiệt trùng bằng Plasma nhiệt độ thấp MPS-30 do Bảo Minh Medical phân phối chính là lựa chọn đáng cân nhắc. Thiết bị này không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế khắt khe mà còn vận hành đơn giản, phù hợp với cả bệnh viện tuyến trung ương lẫn phòng khám chuyên khoa.
Lời kết: Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp cho thắc mắc tiệt trùng là gì mà Bảo Minh Medical cung cấp. Có thể nói, tiệt trùng là một quy trình thiết yếu trong việc bảo đảm an toàn và vệ sinh trong các cơ sở y tế cũng như một vài lĩnh vực khác. Hiểu rõ tiệt trùng là gì, sự khác biệt giữa tiệt trùng và thanh trùng, cũng như các phương pháp tiệt trùng phổ biến hiện nay sẽ giúp bạn áp dụng đúng phương pháp và đảm bảo hiệu quả tối ưu trong công tác phòng ngừa nhiễm trùng.
