Hiện nay, quy trình tiệt trùng không chỉ đóng vai trò quan trọng trong các cơ sở y tế mà còn trong nhiều lĩnh vực khác như thực phẩm, dược phẩm và nghiên cứu khoa học. Vậy tiệt trùng là gì và những phương pháp tiệt trùng nào đang được sử dụng phổ biến hiện nay? Cùng Bảo Minh Medical tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!
1. Tiệt trùng là gì? Sterilization là gì?
Nếu bạn đang thắc mắc tiệt trùng là gì, thì tiệt trùng (Sterilization) là quá trình tiêu diệt hoặc loại bỏ tất cả các dạng sống của vi sinh vật, bao gồm vi khuẩn, virus, nấm và bào tử của chúng, trên một bề mặt hoặc trong một dung dịch. Quá trình này nhằm đảm bảo rằng không còn sự hiện diện của bất kỳ tác nhân gây bệnh nào, từ đó giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng cho bệnh nhân.
Trong y học, tiệt trùng có thể được thực hiện thông qua nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào loại vật liệu cần tiệt trùng và yêu cầu cụ thể của từng trường hợp. Tiệt trùng không chỉ áp dụng cho dụng cụ y tế mà còn được áp dụng cho thuốc, thiết bị và bất kỳ vật liệu nào có thể tiếp xúc với người bệnh.
Tìm hiểu thêm bài viết: Quy trình sử dụng nồi hấp tiệt trùng
2. Tìm hiểu sự khác biệt giữa tiệt trùng và thanh trùng
Tiệt trùng và thanh trùng (pasteurization) thường bị nhầm lẫn do cả hai đều liên quan đến việc tiêu diệt vi sinh vật. Tuy nhiên, khi đã hiểu tiệt trùng là gì, việc phân biệt tiệt trùng và thanh trùng cũng trở nên dễ dàng hơn
- Tiệt trùng: Như đã nêu ở trên, tiệt trùng nhằm tiêu diệt hoàn toàn tất cả các dạng vi sinh vật, bao gồm cả bào tử. Điều này được thực hiện thông qua các phương pháp như hơi nước, nhiệt độ cao, hóa chất,… Phương pháp này thường được áp dụng trong các cơ sở y tế và phòng thí nghiệm.
- Thanh trùng: Cũng là phương pháp tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh, nhưng không tiêu diệt hoàn toàn tất cả các dạng sống. Thanh trùng thường áp dụng cho thực phẩm và đồ uống, với mục tiêu làm giảm số lượng vi sinh vật mà không làm mất đi các đặc tính dinh dưỡng hoặc hương vị. Phương pháp này thường sử dụng nhiệt độ cao trong một khoảng thời gian nhất định để tiêu diệt vi sinh vật mà vẫn giữ được chất lượng sản phẩm.
3. Các phương pháp tiệt trùng phổ biến hiện nay
Hiện nay, có khá nhiều phương pháp tiệt trùng, mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng. Dưới đây là một số phương pháp tiệt trùng phổ biến:
Sử dụng hơi nước để tiệt trùng
Tiệt trùng bằng hơi nước, hay còn gọi là tiệt trùng bằng áp suất hơi nước, là một trong những phương pháp phổ biến nhất trong các cơ sở y tế. Phương pháp này sử dụng hơi nước ở nhiệt độ cao (thường từ 121 đến 134 độ C) và áp suất cao để tiêu diệt vi sinh vật.
Quá trình này thường diễn ra trong nồi hấp tiệt trùng, nơi các dụng cụ y tế được đặt vào và được hấp ở nhiệt độ và áp suất cao trong một khoảng thời gian nhất định. Phương pháp này có ưu điểm là nhanh chóng, hiệu quả và ít gây hại cho các dụng cụ nhạy cảm, đồng thời cũng thân thiện với môi trường.
Sử dụng tia gamma để tiệt trùng
Tiệt trùng bằng tia gamma là một phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa để tiêu diệt vi sinh vật. Tia gamma được phát ra từ các nguồn phóng xạ như Cobalt-60 hoặc Cesium-137, và nó có khả năng thâm nhập sâu vào vật liệu, do đó rất hiệu quả trong việc tiêu diệt các bào tử và vi sinh vật.
Phương pháp này thường được sử dụng để tiệt trùng các sản phẩm y tế như dụng cụ phẫu thuật, băng gạc và thiết bị y tế khác. Mặc dù hiệu quả cao, nhưng chi phí đầu tư tương đối lớn. Đồng thời, việc sử dụng tia gamma cần phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn bức xạ.
Tiệt trùng bằng nhiệt khô
Tiệt trùng bằng nhiệt khô là một phương pháp sử dụng nhiệt độ cao để tiêu diệt vi sinh vật. Quá trình tiệt trùng bằng phương pháp này thường diễn ra trong lò tiệt trùng với nhiệt độ được duy trì ở mức từ 160 đến 180 độ C trong một khoảng từ 1-2 giờ. Phương pháp này thường sử dụng cho các dụng cụ có khả năng chịu nhiệt tốt nhưng không thích hợp với hơi nước như dụng cụ thủy tinh, kim loại hay một số loại nhựa.
Tiệt trùng plasma
Tiệt trùng plasma là một phương pháp tiệt trùng sử dụng plasma, một trạng thái của vật chất mà các phân tử đã được ion hóa. Plasma chứa các ion, electron tự do, và các loại khí hoạt tính, cho phép nó có khả năng tiêu diệt vi sinh vật, bao gồm vi khuẩn, virus, nấm và bào tử, một cách hiệu quả.
Khi plasma được tạo ra, nó tạo ra một môi trường không khí ion hóa với nhiệt độ thấp, làm giảm khả năng gây hại cho các dụng cụ y tế nhạy cảm. Điều này làm cho tiệt trùng plasma trở thành một lựa chọn lý tưởng cho các sản phẩm mà các phương pháp tiệt trùng truyền thống không thể áp dụng, chẳng hạn như dụng cụ điện tử, băng gạc và một số loại nhựa.
Sử dụng khí Ethylene Oxide (EO) và formaldehyd
Tiệt trùng bằng khí Ethylene Oxide (EO) là một phương pháp hóa học sử dụng khí EO để tiêu diệt vi sinh vật. Phương pháp này được áp dụng cho các vật liệu y tế nhạy cảm với nhiệt độ hoặc độ ẩm như các thiết bị điện tử, băng gạc hay vật liệu nhựa.
Quá trình tiệt trùng diễn ra trong một buồng kín, nơi khí EO được đưa vào và tiếp xúc với các bề mặt cần tiệt trùng trong một khoảng thời gian nhất định. Sau đó, khí EO sẽ được loại bỏ khỏi không gian và các vật liệu sẽ được thông gió để đảm bảo không còn dư lượng khí tồn đọng. Phương pháp này hiệu quả nhưng cần phải chú ý đến các vấn đề về an toàn, do khí EO có tính độc hại và nguy cơ cháy nổ.
Formaldehyd cũng là một hợp chất hóa học khác được sử dụng trong tiệt trùng. Tuy nhiên, do tính chất độc hại và khả năng gây phản ứng dị ứng, việc sử dụng formaldehyd ngày càng giảm và bị hạn chế trong một số lĩnh vực.
Lời kết: Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp cho thắc mắc tiệt trùng là gì mà Bảo Minh Medical cung cấp. Có thể nói, tiệt trùng là một quy trình thiết yếu trong việc bảo đảm an toàn và vệ sinh trong các cơ sở y tế cũng như một vài lĩnh vực khác. Hiểu rõ tiệt trùng là gì, sự khác biệt giữa tiệt trùng và thanh trùng, cũng như các phương pháp tiệt trùng phổ biến hiện nay sẽ giúp bạn áp dụng đúng phương pháp và đảm bảo hiệu quả tối ưu trong công tác phòng ngừa nhiễm trùng.
