Sóng siêu âm đã trở thành một công nghệ cực kỳ quan trọng trong ngành y học hiện đại, đặc biệt là trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh và phục hồi chức năng. Máy siêu âm chủ yếu được sử dụng trong chẩn đoán hình ảnh, giúp bác sĩ quan sát các cơ quan nội tạng, mô mềm và mạch máu bằng cách phát sóng siêu âm và ghi lại hình ảnh phản xạ. Nó không có chức năng điều trị. Còn máy siêu âm trị liệu sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hiệu ứng nhiệt và không nhiệt, từ đó giúp giảm đau, cải thiện tuần hoàn máu và thúc đẩy quá trình lành vết thương.
1. Tại sao lại sử dụng sóng siêu âm trong vật lý trị liệu?
Tăng cường khả năng hồi phục
Máy siêu âm trị liệu đã chứng minh hiệu quả trong việc tái tạo và hoàn thiện các mô mềm một cách nhanh chóng. Sóng siêu âm tác động sâu vào cơ thể, giúp thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào và tăng cường sản xuất collagen, yếu tố quan trọng trong việc lành vết thương và hồi phục các mô bị tổn thương.
Giảm đau
Một trong những lợi ích lớn nhất của việc sử dụng sóng siêu âm trong vật lý trị liệu là khả năng giảm đau hiệu quả. Tần số 1MHz đến 3MHz được sử dụng để thâm nhập vào các mô mềm, từ đó làm giảm cảm giác đau nhờ vào việc giảm viêm và kích thích hệ thống thần kinh trung ương. Đối với các bệnh nhân bị đau mãn tính, đây là một phương pháp điều trị không dùng thuốc cực kỳ hữu ích.
Tăng cường lưu thông máu và cải thiện khả năng vận động
Sóng siêu âm tác động lên các mạch máu nhỏ trong cơ thể, tăng cường tuần hoàn máu đến khu vực bị tổn thương. Khi lưu thông máu được cải thiện, khả năng cung cấp oxy và dưỡng chất tới các tế bào cũng tăng lên, giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục. Đồng thời, máy siêu âm còn giúp làm mềm các mô cứng, giúp bệnh nhân cải thiện khả năng vận động sau những chấn thương hoặc phẫu thuật.
Kích thích các mô sâu
Sóng siêu âm có khả năng thâm nhập vào các lớp mô sâu, điều mà các phương pháp vật lý trị liệu khác không thể làm được. Điều này giúp tăng cường hiệu quả điều trị đối với các chấn thương hoặc bệnh lý nằm sâu dưới da, như viêm khớp, đau dây thần kinh hay tổn thương gân.
Điều trị đa dạng các tình trạng bệnh lý
Máy siêu âm trị liệu có khả năng điều trị một loạt các bệnh khác nhau, từ các chấn thương thể thao cho đến các bệnh lý mãn tính. Với khả năng linh hoạt trong việc điều chỉnh tần số và cường độ, máy siêu âm trở thành một công cụ không thể thiếu trong các phòng khám vật lý trị liệu hiện đại.
Tìm hiểu thêm bài viết: Máy siêu âm điều trị có có tác dụng gì?
2. Các bệnh có thể được điều trị bằng sóng siêu âm
Sóng siêu âm trong vật lý trị liệu có thể điều trị nhiều loại bệnh lý khác nhau, bao gồm nhưng không giới hạn:
- Viêm khớp: Giúp giảm viêm và đau tại các khớp bị ảnh hưởng.
- Chấn thương thể thao: Chẳng hạn như bong gân, rách cơ hoặc đứt gân, sóng siêu âm giúp tăng tốc quá trình hồi phục.
- Đau thần kinh tọa: Nhờ vào khả năng kích thích sâu, sóng siêu âm có thể giảm đau thần kinh tọa hiệu quả.
- Hội chứng ống cổ tay: Giúp giảm đau và viêm cho những bệnh nhân mắc hội chứng này.
- Viêm gân: Giảm viêm và cải thiện tình trạng viêm gân mãn tính.
- Co rút cơ: Giảm co thắt cơ và tăng cường độ đàn hồi cho các mô mềm.
3. Chống chỉ định
Dù máy siêu âm điều trị mang lại nhiều lợi ích, nhưng không phải ai cũng có thể sử dụng. Dưới đây là một số trường hợp cần lưu ý và chống chỉ định:
- Phụ nữ mang thai: Không sử dụng máy siêu âm ở vùng bụng hoặc vùng chậu.
- Người có thiết bị cấy ghép: Bệnh nhân mang máy tạo nhịp tim hoặc thiết bị kim loại cấy ghép có thể không phù hợp với liệu pháp này.
- Các khối u ác tính: Không nên áp dụng máy siêu âm trên hoặc gần các khối u ác tính do khả năng tăng lưu thông máu có thể kích thích sự phát triển của khối u.
- Khu vực bị nhiễm trùng hoặc vết thương hở: Tránh sử dụng máy siêu âm trực tiếp trên vùng da bị nhiễm trùng hoặc vết thương chưa lành.
Người bị rối loạn đông máu: Sử dụng sóng siêu âm có thể gây tổn thương cho các mạch máu trong trường hợp này.
4. Quy trình sử dụng máy siêu âm trị liệu
Chuẩn bị trước khi điều trị
Trước khi bắt đầu liệu trình siêu âm trị liệu, cần chuẩn bị kỹ càng. Bệnh nhân nên được khám và đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể để xác định xem liệu pháp này có phù hợp hay không. Ngoài ra, việc vệ sinh và kiểm tra máy móc cũng rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình điều trị.
Tiến hành điều trị bằng sóng siêu âm
Trong quá trình điều trị, kỹ thuật viên sẽ thoa một lớp gel chuyên dụng lên vùng cần điều trị. Gel này giúp tăng khả năng truyền sóng siêu âm vào các mô cơ thể một cách hiệu quả. Sau đó, thiết lập tần số và cường độ phù hợp với tình trạng của từng loại bệnh. Kỹ thuật viên sẽ sử dụng đầu dò, di chuyển nhẹ nhàng theo chuyển động tròn hoặc đường thẳng trên da, đảm bảo sóng siêu âm thâm nhập đều và đạt hiệu quả tối đa với người bệnh.
Sau khi kết thúc liệu trình
Sau khi quá trình điều trị kết thúc, bệnh nhân có thể được yêu cầu thực hiện các bài tập vật lý trị liệu nhẹ để hỗ trợ hiệu quả điều trị. Đồng thời, cần đảm bảo rằng họ tuân thủ lịch tái khám và chăm sóc sau điều trị, nhằm mục đích bảo vệ kết quả điều trị một cách bền vững.
5. Những tips và kỹ thuật bài bản khi sử dụng máy siêu âm trị liệu
Đảm bảo cài đặt cường độ và tần số phù hợp
Để sử dụng sóng siêu âm một cách tối ưu, cần thiết lập cường độ và tần số thích hợp. Nếu cường độ quá thấp, hiệu quả điều trị sẽ không đạt yêu cầu, ngược lại, cường độ quá cao có thể gây tổn thương các mô mềm. Kỹ thuật viên phải thường xuyên điều chỉnh tần số và cường độ sao cho phù hợp với từng tình trạng bệnh lý để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân.
Đảm bảo sự an toàn và thoải mái của bệnh nhân
Bệnh nhân không nên cảm thấy đau đớn hoặc khó chịu khi điều trị. Nếu xuất hiện các dấu hiệu như nóng rát hoặc đau bất thường, quy trình cần được dừng lại ngay lập tức để kiểm tra lại các thiết lập máy.
Bảo trì máy siêu âm để đạt hiệu suất tối ưu
Để duy trì hiệu suất ổn định và kéo dài tuổi thọ máy siêu âm, cần thực hiện bảo trì định kỳ. Bác sĩ, y tá hay kỹ thuật viên nên thường xuyên kiểm tra và làm sạch đầu dò, bôi đều gel siêu âm trước mỗi lần sử dụng, và đảm bảo các thông số kỹ thuật luôn được theo dõi kỹ lưỡng.
Bệnh nhân có thể tự sử dụng máy siêu âm tại nhà không?
Mặc dù một số máy siêu âm trị liệu có thể được thiết kế cho việc sử dụng tại nhà, nhưng chúng tôi không khuyến khích bệnh nhân tự sử dụng mà không có hướng dẫn từ bác sĩ hay chuyên gia. Việc tự điều chỉnh tần số và cường độ mà không có kinh nghiệm có thể dẫn đến những tác hại không mong muốn.
6. Kết luận
Sóng siêu âm là một phương pháp trị liệu hiện đại và hiệu quả trong vật lý trị liệu. Với khả năng thúc đẩy quá trình lành vết thương, giảm đau, và cải thiện lưu thông máu, máy siêu âm trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng. Tuy nhiên, việc sử dụng máy siêu âm trị liệu cần được thực hiện bởi các chuyên gia được đào tạo và cần có sự tư vấn y khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa.
